Przybicie tez i nastepstwa (1517-19)
Prehistoria
Od 1514 Luter nie jest tylko profesorem teologii na Uniwersytecie Wittenberskim, lecz rowniez kaznodzieja w Kosciele Miejskim w Wittenberg. Dzieki temu mogl sie troszczyc rowniez o "zbawienie duszy" swojej wspolnoty.
Jednak musi przyznac, ze wiele ludzi z Wittenberg
nie przychodzi do niego do spowiedzi, lecz jedzie do brandenburskich czy innych miast jak Jüterbog lub Zerbst, aby kupic tam
listy odpustowe (przede wszystkim odpust Piotra zakup odpustow).
Praktyka kupowania odpustow , ktora zastapila spowiedz, a dzieki ktorej mozna bylo kupic sobie zbawienie duszy, jest calkowicie sprzeczna z przekonaniami Lutra. On wierzy, ze kazdy czlowiek przez cale zycie powinien powierzac sie w pokorze Bozej Lasce.
Handel listami odpustowymi ogromnie wzrasta od 1507 roku, poniewaz kuria w Rzymie i pelnomocnik do handlu odpustami w Niemczech biskup Albrecht von Brandenburg pilnie potrzebuja pieniedzy.
Do tego jeszcze w Anhalt i Brandenburgii listy odpustowe dominikanski mnich Johann Tetzel
sprzedawal w bardzo krzykliwy sposob. Powstaly na ten temat rozne legendy.
Opowiadano, ze u Tetzela mozna bylo kupic nawet odpuszczenie grzechow dla zmarlych.
Rowniez powiedzenia Tetzela jak "Gdy grosz w skrzynce zabrzeczy, dusza do nieba uleci"
, wywolaly protesty ze strony Lutra.
"Przybicie tez" 31 pazdziernika 1517
Juz przed 31.10.1517 Luter wypowiadal sie w kazaniach
przeciwko handlowaniu odpustami. W tym dniu, po tym jak przeczytal
wskazowki dla handlarzy odpustami, pisze do swych koscielnych przelozonych. Ma nadzieje, ze w ten sposob uda mu sie usunac zlo.
W listach umieszcza
95 tez, ktore mialy sluzyc jako podstawa do dysputy na ten temat.
To, ze we wspomnianym dniu Luter mialby przybic tezy z glosnym odglosem mlotka na drzwi Kosciola Zamkowego w Lutherstadt Wittenberg, nalezy jednak do swiata legend (legenda o przybiciu tez).
Reakcje
Luter wyslal tezy do biskupow i do niewielu przyjaciol. Nie zareagowano natychmiast. Jednak koncem roku 1517 wydrukowane tezy sa w obiegu w Lipsku, Nürnberg i Bazylei. Jest nie tylko burzliwa aprobata jego kilku humanistycznych uczonych, a takze kilku ksiazat, lecz takze calkowite odrzucenie z wielu stron Kosciola Rzymskiego. Tak przede wszystkim przez handlarza odpustami Tetzela, ktory wypowiadal nawet grozby smierci przeciw Lutrowi i uznawal go juz nawet 'za nastepce' Jana Husa skazanego na stos za kacerstwo .Jednak biskupi na razie nie reaguja jeszcze drastycznie. Donosza papiezowi o "buntownikach" we wlasnych szeregach i nakazuja bezposredniemu przelozonemu Lutra, umiarkowanie wplynac na niezdyscyplinowanego. Rozpoznajac blad, napietnowany przez Lutra, poczatkowo nawet kilku biskupow wita propozycje reform.
Wydarzenia do 1519
Przez rosnacy druk Luter zmuszony jest do precyzowania i wyjasniania swoich tez w dalszych pismach. W 1518 on sam wypowiada sie, ze przez tezy dazyl jedynie do usuniecia zla, a nie do ruszenia z posad calego papiestwa.Jednak nie mozna juz powstrzymac lawiny. Kuria zareagowala drastycznie: w 1518 roku w Rzymie wszczeto proces o kacerstwo. W roku 1519 uspokaja sie, poniewaz kraj zajety jest wyborem nastepcy zmarlego cesarza Maximiliana. Jednak po wyborze Karola V na cesarza nadal prowadzona jest walka przeciw Lutrowi i jego zwolennikom.
