De Reformaitie als politieke beweging na Luthers dood
Sluiting van het Verbond van Smalkalden
Als reactie op de bevestiging van het Edict van Worms door de Rijksdag te Augsburg (1530) sloten de Evangelische Rijksstanden in het jaar 1531 het Verbond van Smalkalden. Dit Verbond hield een Verbondsleger en een Verbondskas in stand.Na aanvankelijke successen in de activiteiten, die de Bond ontplooide, lukte het echter aan de keizer, belangrijke bondgenoten te vinden en de Bond lam te leggen.
De crisis van het Protestantisme en de Godsdienstvrede van Augsburg
Zo versloeg de keizer in de Smalkaldische Oorlog (1546/47) de protestantse vorsten, na de kapitulatie van Wittenber (1547) gaat de keurwaardigheid van de overwonnen protestantse keurvorst op een van de bondgenoten van de keizer, Mauritz van Saksen, over. Ook kan de keizer 1547/1548 de protestanten het zogenaamde "Interim" dicteren, wat een flinke tegenslag voor de aanhangers van het Protestantisme betekent.
De schijnbaar keizergetrouwe Mauritz van Saksen schaart zich echter aan de kant van de Protestanten, die nu in 1552 met het Verdrag van Passau een eerste en in 1555 met de Godsdienstvrede van Augsburg een verder succes konden boeken.
De bepalingen van de Godsdienstvrede stonden de Protestantse vorsten toe in "hun" gebieden de Reformatie naar hun eigen goeddunken door te zetten - de onderdanen moeten zich deze beslissing laten welgevallen (Cuius regio, eius relegio).
