Rola Lutra w rozmowach na temat religii;
jego stosunek do reformatorow innych ruchow

Umiarkowana linie Lutra, jego postawa wobec powstanczych chlopow i jego kompromisy z ksiazetami, zarzucano mu czesto z roznych stron. Po innej stronie stal rowniez Luter stale pod presja Reformacji broniac sie politycznie jak i teologicznie wzgledem strony rzymsko-katolickiej. Wielu jego dawnych zwolennikow nie chcialo akceptowac takiego zachowania.

Juz w 1524-26 klotnia Lutra ze znanym holenderskim humanista  Erazmem z Roterdamu prowadzi do napiecia reformatorskiego ruchu i rozlamu humanistow, ktorzy dotad witali pomysly Lutra.

Nieporozumienia miedzy Lutrem a Karlstadtem, czy Lutrem i szwajcarskim reformatorem Zwingli dot. roli komunii, prowadza w 1529 roku do rozmowy na temat religii w Marburg, na ktorej jednakosiagnieto tylko czesciowe porozumienie.

Luter i Melanchthon zwracaja sie ostrymi slowami przeciw ruchowi Babtystow; ale gdy w 1534/35 panstwo Babtystow w Münster zostalo zwyciezone, potepiaja rowniez traktowanie pokonanych.

W 1537dochodzi do klotni ze zwolennikiem Lutra z Wittenberg Johannem Agricola, po czym ten opuszcza w 1540 roku Wittenberg.

Ostatnie lata zycia Lutra (1540-46)

W ostatnich latach zycia Luter zmagal sie z wieloma chorobami. Poza tym gleboko przezyl smierc swej corki Magdaleny w roku 1542.

Stosunek Lutra do wyznawcow innych wiar, szczegolnie do Zydow, w tym roku ulega znacznemu pogorszeniu. Pokazujac jeszcze pojednawcza postawe w roku 1523 w dziele "Ze Jezus urodzil sie Zydem" , to juz starzejacy sie reformator potepia wszystkich tych, ktorzy nie chca sie nawrocic. Z tego nastroju powstaje w roku 1543 antyzydowskie dzielo "O Zydach i ich klamstwach".

Walke przeciw wrogom reformacji Luter prowadzi rowniez w ostatnich latach zycia. Dzielem "Przeciw papiestwu w Rzymie zalozonemu przez diabla !" w roku 1545 dopuszcza sie ostatniego ciosu przeciwko Kosciolowi Rzymskiemu.

Mimo wielu rozczarowan i cierpien Luter nadal wyglasza kazania.

Na Uniwersytecie Wittenberskimnaucza do konca zycia, jednak ostatni wyklad konczy slowami: "Jestem slaby, juz nie moge wiecej."

Smierc Lutra (1546)

Dotkniety wieloma chorobami Luter 17. 01. 1546 roku wyrusza w ostatnia podroz swego zycia do rodzinnego miasta Eisleben (tylko w jez. niem.), aby zalagodzic tam klotnie w hrabiowskiej rodzinie Mansfeldow. Pertraktacje koncza sie pomyslnie.

Luter nie mial juz sily aby powrocic do Wittenberg. Umiera 18 lutego 1546 w Eisleben. Na lozu smierci modli sie: "W Twoje rece oddaje ducha mego.Ty mnie wybawiles, Panie, Dobry Boze."

W Eisleben trumna wystawiona byla 2 dni, a nastepnie przewieziona zostala przez Halle i Bitterfeld do Wittenberg.

22 lutego Luter zostal pochowany w Kosciele Zamkowym w Wittenberg, mowe pogrzebowa wyglosil Johannes Bugenhagen.

Dom, w ktorym zmarl Luter (tylko w jez. niem.)

Dalsze informacje: Dr. Volkmar Joestel, Hala Lutra Wittenberg (do Roku Lutra 1996): Smierc Lutra (tylko w jez. niem.)