Legenden rond Luther: Keizer Karel V bij het graf van Luther

Na de nederlaag van de Protestanten in de Schmalkaldische Oorlog (1546/47) in de slag bij Muhlberg stond het keizerlijke leger voor de poorten van Wittenberg. Zo was de keurvorst gedwongen om de "Wittenberger Kapitulatie" te ondertekenen, waarin hij de stad overgaf en van zijn waardigheid als keurvorst afzag.

De keizer reed op de 23e mei 1547 de stad binnen en vertoefde daar ook in de Slotkapel aan het graf van zijn grote tegenstander Luther.

Over deze gebeurtenis zijn in de loop van de eeuwen enige verhalen ontstaan, die echter niet historisch bewezen kunnen worden. Zo spreekt een verhaal er van, dat de keizer aan het geopende graf van de reformator er toe aangespoord werd om de resten van deze ketter nog achteraf aan de brandstapel prijs te geven.
De keizer zou daarop geantwoord hebben: "Hij heeft zijn rechter gevonden. Ik voer oorlog met de levenden en niet met de doden."

Deze uitspraak is echter niet met feiten te staven: Er wordt in de berichten van Johannes Bugenhagen, die overigens uitvoerig over het bezoek van de keizer verteld, met geen woord daarover gerept.

Een andere legende meldt, dat men het lichaam van Luther uit voorzorg, voor het oprukken van het keizerlijke leger, uit het graf genomen en hem op een minder bekende plaats begraven zou hebben.

Helderheid verschafte een op de 14e februari 1892 uitgevoerde opening van het graf in de Slotkapel: Het graf dat zich daar bevindt is de laatste rustplaats van de Reformator.